Πίστη και έργα. Σχέδιο για μια ορθόδοξη φιλοκαλική σωτηριολογία και ανθρωπολογία (β’ μέρος)

Το μελέτημα αυτό κατανοείται ως μια εισαγωγική δοκιμή διαύγασης θεμελιωδών πτυχών της ορθόδοξης σωτηριολογίας και ανθρωπολογίας σε κριτική αντιπαραβολή με τη θεολογική κατάθεση του δυτικού Χριστιανισμού (κυρίως Ρωμαιοκαθολικισμού και Λουθηρανισμού) υπό το πρίσμα που ορίζει η νηπτική παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας, δηλαδή η θεραπευτική αγωγή της ασκητικής καθάρσεως και του φωτισμού του νου. Τον πυρήνα της πραγμάτευσης συγκροτεί το παλαιόθεν εριζόμενο ερώτημα σχετικά με τη σχέση πίστης και έργων (ή, επί το ορθοδοξότερον, «πράξης» και «θεωρίας») στο μυστήριο της εν Χριστώ δικαιώσεως. Για να κατανοηθεί η σχετική προβληματική, η οπτική μας ευρύνεται για να συμπεριλάβει την ειδοποιό διαφορά της εκκλησιαστικής αντίληψης περί αυτεξουσίου, πτώσεως και διά Σταυρού δικαιώσεως και απολυτρώσεως του ανθρώπου από οθνεία σχήματα θεολόγησης. Στόχος είναι αφενός η άρθρωση ενός φιλοκαλικού δογματικού λόγου για τον άνθρωπο, το μυστήριο του Σταυρού και την εν Χριστώ δικαίωση και θέωσή του και, αφετέρου, η κριτική ανασκευή της «νεωτεριστικής» απόπειρας υποκατάστασης της προφηταποστολικής και αγιοπατερικής θεολογίας από μια «χριστιανική» ανθρωπολογία με προδήλως ελευθεροστοχαστικό πρόσημο.